Fuat Oktay, Plan Bütçe Kurulunda 2023 bütçesini sundu
Mehmet Korkmaz
11 min read
Amasra’da meydana gelen maden kazasında hayatını kaybedenlere Allah’tan rahmet, yaralılara acil şifa dileyen Oktay, kazanın yaşandığı andan itibaren devletin ilgili bakanlıklarının, kurum ve kuruluşlarıyla Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın liderliğinde olaya müdahale ettiğini söyledi.
Oktay, kazayı tüm boyutlarıyla aydınlatmak ve gerekli ilave önlemleri almak için de isimli ve idari soruşturmaların hassasiyetle devam ettiğini lisana getirerek, “Böylesi acıların bir daha yaşanmaması için gerekli ilave önlemler titizlikle alınmaktadır.” diye konuştu.
– “Bizi ideallerimizden koparamadı”
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın liderliğinde siyasetler belirlerken her vakit ayakları yere basan, uzun menzilli programlarla ülkenin varlıklı potansiyelini ortaya çıkarmanın çabasını verdiklerini vurgulayan Oktay, kelamlarını şöyle sürdürdü:
Tüm tehditlerin üstesinden birer birer geldik. Ne memnun ki bizi, bizden çok ülkemizin dört bir yanında yükselen yatırımlar ve icraatlarımız anlatıyor. Üniversiteler, teknoparklar, duble yollar, toplumsal konutlar, çağdaş kent hastaneleri, barajlar ve yenilenebilir güç tarlaları bizi anlatıyor. Ulusal Muharip Uçağın ya da Kızıl Elma’nın kanadından ilham bulup genç yaşta inovasyona sarılan TEKNOFEST nesli bizi anlatıyor. İhracatçımızın azmi, üreticimizin şevki ve Türk girişimcileri bizi anlatıyor. TOGG takımındaki heyecan, Filyos’ta doğal gaz çıkaran personelimizin yüzündeki tebessüm, Şırnak’a tenis turnuvasına giden atletimizin gururu bizi anlatıyor. TÜRKSAT 5B’nin uzay seyahati, sondaja uğurladığımız gemilerimizin rotası, siber vatanda kurduğumuz egemenlik bizi anlatıyor. Bizi yalnızca 85 milyon vatandaşımızın değil, Balkanlar’dan Azerbaycan’a, Libya’dan Filistin’e kardeşlerimizin, soydaşlarımızın; mazlum ve mağdurların duası anlatıyor.”
Oktay, Türkiye için tekrar büyük düşünüp bir sefer daha büyük adımlar atacak olmanın heyecanını taşıdıklarını belirterek, ülkenin prestijine itibar, kıymetine değer katan siyasetlerle, gelecek yıl milletten aldıkları gücü yeniden millete sunmaya hazırlandıklarını kaydetti.
– “Tüm gayelerin kaynağı, projesi, desteği belli”
Tüm gayelerin kaynağı, projesi ve desteğinin muhakkak olduğuna işaret eden Oktay, vatandaşların gereksinimlerine odaklanan ve tıpkı vakitte bir atılım bütçesi olan 2023 bütçesinin, Türkiye yüzyılının yolunu açacak bir yapıda olduğuna dikkati çekti.
Oktay, 2023 bütçe kanun teklifinin temel misyonunun; vatandaşı global belirsizliklerden ve risklerden koruyacak, her kısımdan vatandaşı kollayacak bir mali altyapı oluşturduğuna dikkati çekti.
Bütçe teklifinin, vatandaşların gereksinimlerine odaklanan bütçe olarak, adil ve toplumsal bir anlayışa sahip olduğunu lisana getiren Oktay, şöyle devam etti:
“Sosyal bütçe olarak nitelendirebileceğimiz teklifimiz, toplumun tüm bölümlerine hitap eden, sahip çıkan programlar, takviyeler ve ödenekler içermektedir. Bütçenin yalnızca program dağılımına baktığımızda dahi personelinden patronuna, emeklisinden çiftçisine, sıhhat işçisinden polislerimize, genç ve yaşlı toplumun tüm bölümlerini kapsadığını ve 85 milyonun bütçesi olduğunu görebiliriz. 2023 bütçesi; bayanlarımızı güçlendirecek, ormanlarımızı koruyacak, güç verimliliğini artıracak, tarımda rekolteyi yükseltecek, turizmde yeni rekorların önünü açacak, kültürel kıymetlerimizi zenginleştirecek ve daha pek çok alanda kalkınmayı, gelişmeyi sağlayacak bir bütçedir. 2023 bütçemiz ile cumhuriyetimizin 100’üncü yılında ülkemizin bütünlüğünü, milletimizin birliğini ve devletimizin gücünü daha da perçinleyerek, yeni yükseliş destanları yazacağız.”
Oktay, birkaç yıldır bütçeleri fevkalâde global şartlar altında hazırladıklarına değinerek, bu kapsamda yaşanan global ekonomik gelişmelere dikkati çekti.
Yaşanan gelişmelerin, global büyümeye ait kestirimlerin aşağı taraflı revize edilmesine yol açtığını anlatan Oktay, “Mevcut riskler bir yandan yakından takip edilirken bir yandan da bu risklerin Türkiye iktisadı için yeni fırsatlar getirebileceği hususu hükümetimizce dikkate alınmaktadır.” diye konuştu.
Oktay, gelecek devirde global fiyat seviyesini önemli halde olumsuz etkileyen emtia ve güç fiyatlarının sürdürülebilir düzeylere gerilememesi, finansal şartların sıkılaşmaya devam etmesi ve jeopolitik tansiyonların sürmesinin, global iktisadın daha kırılgan hale gelmesine yol açabileceğini söyledi.
– “Zorlu sınamalara karşın maksatlarına ulaşma kararlılığı”
Oktay, 2020’nin ikinci yarısından itibaren toparlanan Türkiye iktisadının, 2021’in birinci çeyreğinden itibaren aşılamanın ülke genelinde süratle yaygınlaşmasıyla kısıtlayıcı tedbirlerin hafifletilmesi, kademeli olağanlaşma adımları ve firmalar ile hane halkına verilen takviyelerin de tesiriyle kesintisiz büyümesini sürdürerek 2021’de yüzde 11,4 oranıyla son 50 yılın en yüksek büyüme suratına ulaştığını bildirdi.
Hızlı ve faal karar alma düzeneklerinin hayata geçirilmesiyle uygulamaya koydukları somut ve dinamik siyasetlerle salgın sürecinin üretim çarklarını durdurmadan muvaffakiyetle yönetildiğini lisana getiren Oktay, şunları kaydetti:
“2022 yılının birinci yarısı prestijiyle kuvvetli dış talebe bağlı olarak artan ihracatımız ve canlı yurt içi talep sayesinde, sanayi kesimi öncülüğünde büyüme sürecimiz devam etmiştir. Makine ve teçhizat yatırım harcamaları öncülüğünde toplam sabit sermaye yatırımları birebir devirde yüzde 4,4 artarken, net mal ve hizmet ihracatının büyümeye katkısı 2,9 puan olmuştur. Global ekonomilerde resesyon tasalarının baş gösterdiği 2022 yılının ikinci çeyreğinde ülkemiz emsal gelişmekte olan ülkelerden olumlu istikamette ayrışarak yüzde 7,6 büyüme oranı ile OECD ülkeleri içerisinde en yüksek oranda büyüyen ikinci ülke olmuştur.
Yılın ikinci yarısında turizm ve ihracattaki güçlü seyrin ekonomik faaliyetlerdeki olumlu görünümü koruyarak büyümeyi desteklemesi beklenmektedir. Global seviyede ekonomik sakinlik belirtilerine karşın 2022 yılı genelinde Türkiye iktisadının yüzde 5 büyümesi öngörülmektedir. Bu öngörü; yaklaşık yarısı dış talepten kaynaklanan istikrarlı bir büyümeye işaret etmektedir.”
Oktay, kaydedilen güçlü büyüme performansıyla 2018’de 28 bin 281 dolar olan satın alma gücü paritesi cinsinden kişi başına gelirin 2022’de artışını sürdürerek 34 bin 768 dolar düzeyine kadar yükselmesinin öngörüldüğüne değinerek, 2023’te ise iktisadın üretim ve talep tarafıyla istikrarlı bir görünüm sergileyerek yüzde 5 büyüme oranının korunmasının hedeflendiğini tabir etti.
Böylece Türkiye’nin güçlü sınamalara karşın amaçlarına ulaşma kararlılığını sürdüreceğini belirten Oktay, yatırım, istihdam, üretim, ihracat ve cari fazla amaçlı büyüme temeline dayanan programlarını kararlılıkla uyguladıklarını vurguladı.
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, şöyle konuştu:
“Güçlü ekonomik aktivitenin ve dış talebin iktisadın istihdam oluşturma kapasitesi üzerindeki olumlu tesirleriyle istihdamımız 2021 yılının ikinci çeyreği prestijiyle salgın öncesi düzeylerin üzerine çıkmıştır. Devam eden toparlanma süreciyle birlikte 2022 yılının ikinci çeyreği prestijiyle Türkiye, salgın öncesi periyoda nazaran 2,6 milyona yakın ek istihdam artışıyla OECD ülkeleri ortasında açık orta birinci sırada yer almayı başarmıştır. 2022 yılında istihdamdaki yıllık artışın 1,9 milyona yaklaşması ve işsizlik oranının yıl sonu prestijiyle yüzde 10,8 olarak gerçekleşmesi öngörülmektedir. 2023 yılında ise işsizlik oranının yüzde 10,4’e gerilemesi beklenmektedir.
Önümüzdeki üç yıllık süreçte istihdamın yıllık ortalama 890 bin kişi civarında artacağı ve işgücüne iştirak oranlarında öngörülen artışa karşın işsizlik oranının önümüzdeki devirde tek haneli sayılara gerileyeceği öngörülmektedir.”
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, “Uluslararası Ödemeler Bankası bilgi tabanına nazaran, 2022 yılı birinci çeyreği prestijiyle Türkiye’nin hanehalkı borcunun gayrisafi yurt içi hasılasına oranı yüzde 13,3 iken gelişmekte olan ülke yüklü ortalaması yüzde 50,7’dir.” dedi.
Oktay, TBMM Plan ve Bütçe Kurulundaki 2023 Yılı Merkezi İdare Bütçe Kanunu Teklifi’ni sunumunda, Kovid-19 salgını sonrasında piyasalarda oluşan arz talep dengesizliğinin global seviyede enflasyonist bir dalga yarattığını belirtti.
Küresel enflasyonist dalga nedeniyle yükselen fiyatlara ve hayat pahalılığına karşı vatandaşları enflasyon altında ezdirmediklerini söz eden Oktay, “Vatandaşlarımızın satın alma gücünde kayıp yaşamamalarını teminen fiyatlarda proaktif bir yaklaşım izledik.” diye konuştu.
Oktay, 2021 yılında ihracatta birçok rekorun ve birincinin yaşandığını lisana getirerek, “2018 yılından bu yana ve global salgın sonrasında da süratle büyüyen ihracatımız 2018 yılında 177,2 milyar dolardan 2021 yılında 225,2 milyar dolara ulaşarak Orta Vadeli Program gayelerimizi aşmıştır. Ayrıyeten, global ihracattan aldığımız hisse, yıl genelinde birinci kere hükümetimiz devrinde yüzde 1’in üzerine çıkmıştır. Birebir paha 2002’de yüzde 0,55 ve 2018’de yüzde 0,91 iken 2022’nin ikinci çeyreği prestijiyle yüzde 1,04’e yükselmiştir.” bilgisini verdi.
2021’de cari süreçler istikrarında önemli düzgünleşme olduğunun altını çizen Oktay, “2003-2021 ortası devirde ihracatta elde ettiğimiz performansın gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler ortalamasının üzerinde olması sevindiricidir. Bu periyotta Türkiye’nin gerçek mal ihracatı ortalama yüzde 6,9 artarken, gelişmiş ülkelerin yüzde 3,6, gelişmekte olan ülkelerin ise yüzde 6,1 yükselmiştir.” dedi.
– “Eylül ayı prestijiyle yıllıklandırılmış ihracatımız 252 milyar doların üzerine çıktı”
Bölgede yaşanan jeopolitik tansiyonlar, global resesyon beklentileri ve parite tesirine karşın ihracatı artırmaya devam ettiklerini vurgulayan Oktay, şöyle devam etti:
“2022 yılı eylül ayı prestijiyle yıllıklandırılmış ihracatımız 252 milyar doların üzerine çıkarak bir eşiği daha geride bırakmıştır. Bu muvaffakiyetin elde edilmesinde ihracatçılarımızın ve ihracatçılarımıza takviye verip önlerindeki pürüzleri kaldıran uygulamalarımızın hissesi büyüktür. OVP’de belirlediğimiz 2023 yılı için ihracat amacımız olan 265 milyar dolar ve 2024 yılı amacımız 285 milyar dolar için ve hatta bu maksatları de aşmak üzere, yeşil dönüşüm ve dijitalleşme üzere global ticaretteki yeni gelişmeleri yakından takip ederek çalışmalarımızı proaktif bir biçimde sürdürmekteyiz.”
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Oktay, seyahat gelirlerindeki artışın cari süreçler istikrarına katkısının devam ettiğine dikkati çekerek, “Turizm kesiminin güçlü performansı sürerek 2022 yılı sonunda turizm gelirlerimizin 40 milyar doları aşması sürpriz olmayacaktır.” tabirini kullandı.
Eylül ayı prestijiyle bankacılık dalının tahsili gecikmiş alacaklar oranının yüzde 2,3 ile hayli düşük bir riskliliğe işaret ettiğini lisana getiren Oktay, ağustos ayı prestijiyle yüzde 18,7 olan sermaye yeterlilik rasyosunun ise kesimin güçlü bir sermaye yapısının olduğunu gösterdiğini anlattı.
– Hanehalkı borçluluk oranı
Hanehalkı ve gerçek dal borçluluğu bakımından Türkiye’nin düşük bir riskliliğe sahip olduğunu söyleyen Oktay, şöyle konuştu:
“Uluslararası Ödemeler Bankası data tabanına nazaran, 2022 yılı birinci çeyreği prestijiyle Türkiye’nin hanehalkı borcunun gayrisafi yurt içi hasılasına oranı yüzde 13,3 iken gelişmekte olan ülke yüklü ortalaması yüzde 50,7’dir. Finansal kesim dışındaki firma borcunun gayrisafi yurtiçi hasılasına oranında da Türkiye 2022 yılı birinci çeyreği prestijiyle yüzde 72,6 oran ile düşük riskliliğe sahiptir. Tıpkı devirde gelişmekte olan ülke yüklü ortalaması yüzde 112,6’dır.”
Türkiye iktisadının hedeflenen güçlü ve istikrarlı büyümeyi sağlaması için yurt içi tasarruflarının ehemmiyet arz ettiğini belirten Oktay, 2020 yılında yüzde 26,7 olan yurt içi tasarruf oranının 2021 yılında yüzde 30,3 olarak gerçekleştiğini kaydetti. Fuat Oktay, “Bu oranın şimdiki iddialarımıza nazaran 2022 yılında yüzde 30,7’ye çıkmasını beklemekteyiz. Milletlerarası kıyaslamalar açısından değerli bir gelir dağılımı göstergesi olan ve azaldıkça gelir dağılımının güzelleştiğini gösteren Gini katsayısı 2006 yılında 0,428 iken 2021 yılında 0,401’e düşmüştür.” diye konuştu.
Kamu maliyesinde oluşturulan bütüncül ekosistemle kaynakları aktif ve verimli kullanarak mali disiplini kalıcı hale getirdiklerinin altını çizen Oktay, “Nitekim 2002 yılında yüzde 11,1 olan merkezi idare bütçe açığının gayrisafi yurt içi hasılasına oranını misyona geldikten sonra kıymetli oranda düşürdük ve bugüne kadar yaşadığımız global ve bölgesel krizlere, ülkemize yönelik ekonomik ve siyasi akınlara, salgın şartlarına karşın sürdürülebilir seviyede kalmasını sağladık.” dedi.
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Oktay, bir taraftan mali disipline kararlılıkla devam ederken başka taraftan da bütçeyi faiz bütçesi olmaktan çıkararak hizmet bütçesi haline getirdiklerini belirterek, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“2002 yılında bütçenin yüzde 43,2’si faize harcanırken, 2021 yılsonu prestijiyle bu oranı yüzde 11,3’e düşürdük. Misal halde, 2002 yılında toplanan 100 liralık vergi gelirinin 85,7 lirası faiz ödemelerine gidiyorken 2021 yılı prestijiyle yalnızca 15,5 lirasının faiz ödemelerine gitmesini sağladık. Bu sayede elde ettiğimiz mali alanı eğitime, sıhhate, toplumsal bölümlere ve ülkemizin büyüme potansiyeline katkı sağlayacak yatırım alanlarına aktardık.”
– Taban fiyatta yüzde 94,6 oranında kümülatif artış
Salgın ve doğal afetlerin yaşandığı güç şartlarda her vakit vatandaşların yanında olduklarını lisana getiren Oktay, 2021 yılında salgının vatandaş üzerindeki tesirlerini sonlandırmak ve enflasyon ile uğraşa katkı sağlamak maksadıyla 154,2 milyar lira vergi gelirinden vazgeçtiklerini söyledi.
Oktay, “2022 yılında da enflasyonla gayret kapsamında 276,8 milyar lira vergi gelirinden vazgeçiyoruz. 2022 yılında gereksinim duyulan tüm alanlara yönelik takviyelerimizi sürdürürken, bütçe açığımızı yüzde 3,5’in altında tutarak kamu maliyesi göstergelerinin sürdürülebilirliğine kıymet veriyoruz.” tabirlerini kullandı.
